Makaleler

Alın, Verin, Metalaşın

AVM, açılımı alış-veriş merkezi. Tüketim anlamında her türlü imkânın sunulduğu mekânlar. Fakat AVM’lerin taşıdığı anlam sadece bu değil.

Türkiye’de toplam 306 AVM bulunuyor. 2013 Mayıs’ına kadar 11 AVM açıldı. Bunların 7 tanesi İstanbul’da açıldı. Toplam yatırım miktarı 40 milyar dolar. Bunda 12 milyar doları yabancı firmalara ait. Son dönemde AVM furyası yönünü Anadolu’ya ve il merkezleri dışında ilçelere de çevirmiş durumda.

Ana akım medyada “AVM çılgınlığı” veya “AVM liderliği” olarak yorumlanıyor bu durum. Her iki yorumda da esas olarak bir eleştiriden ziyade AVM kültürünü öven, destekleyen propagandasını yapan bir nida hâkim.

Kapitalizm devasa üretim olanaklarına hem sermaye birikimi hem de üretici güçler olarak ulaşalı çok oldu. Devasa üretim, tüketimi ön koşullar. Tüketim olmadığında da yeniden üretim olmaz, kapitalizm için üretimin bir anlamı kalmaz. Artı-değerin, dolayısıyla karın, gerçekleştiği yer meta üretimi değil, üretimin son aşaması olan tüketimdir. Dolayısıyla tüketim, kapitalist sistemin üretim kadar önemli bir bileşenidir. Yeniden üretimi ön koşullayan temel unsurdur. Kapitalizmin bugüne dek yaşadığı hemen her kriz aşırı üretim kaynaklıdır. Aşırı üretimi karşılayacak tüketimin gerçekleşmemesidir. Tüketimi gerçekleştirecek olan emekçi kitlenin alım gücünü düşüren dolayısıyla tüketimi engelleyen yine kapitalizmin kendisidir. Tüketimi organize etmek, bir tüketim kültürü oluşturmak kapitalizm için elzemdir.

Üretim, tüketim ve yeniden üretim döngüsünün yaratılması için, kapitalizm tüketim olgusuna muhtaçtır. Tüketim süreci taşıdığı önem kapsamında bir bütün örgütlenir. Daha çok ve daha çeşitli metanın pazara sömürü, temel gereksinimler ve yaşamı kolaylaştırıcı ihtiyaçlar geniş yelpazeli ve değişik ulaşım imkânlarıyla (kampanya, indirimler vs.) tüketim olanakları arttırılır. Reklam, dizi, sinema, klip, gazete-dergi, internet ağı gibi araçlarla insanları metaya sürükleyerek, tüketim kültürü yaratılır. Marka düşkünlüğü, teknolojik ürün hastalığı, alış-veriş tutkunluğu özenle işlenir, tüketim çılgınlığı körüklenir. tüketim kültürü 2Tüketim, özgürlük, hayat, paylaşımı sevgi, aşk olarak yansıtılır. Her kesimden insan, kendi ihtiyaçlarına göre değil, kapitalist tüketim ihtiyacına göre şekillendirilir. Tüketim kültürüyle meta kişiliğin, kimliğin, karakterin ifadesi haline gelir ve tüketim kültürünü yaygınlaştırır, pekiştirir. Araba kız gibidir. Marka saygınlıktır. Teknolojik aletler üstün kişiliğin ifadesidir. Elbise, ayakkabı ve takılar sosyal kişiliğin ifadesidir. Turkcell hayatı paylaşmaktır, Vodafone özgürlüktür.

AVM’lerin taşıdığı anlam ve zibil gibi çoğalması kapitalist tüketim kültürünün bir parçasıdır. Tüketime dair her türlü meta ve imkânı bir araya getirilmesiyle, hem tüketim kültürü yaygınlaştırılıyor hem de her kesimden insanların tek noktadan alış-veriş yapması sağlanarak tüketim merkezleştiriliyor. Tüketim tekeli oluşturularak, daha fazla tüketim ve kar sağlanıyor.

Kapitalizm emekçi yoksul halkı tüketim araçlarıyla da sermayenin esiri haline getiriyor. Emekçi yoksul halkı, emek güçlerini satmak zorunda bırakarak metalaştırıldığı gibi, tüketim kültürüyle de insan ilişkilerini, davranışlarını ve alışkanlıklarını metalaştırıyor. Dolayısıyla üretim merkezi fabrikalarda olduğu gibi tüketim merkezi AVM’leri, kapitalizmin metalaştırma merkezleridir. Başka bir şey değil.

Daha fazla göster

İlgili Makaleler

Başa dön tuşu